Từ khi chính thức đảm nhận vai trò Trưởng đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam vào tháng 10/2021, ông Christian Manhart đã nhiều lần đến Quảng Ninh tham gia các sự kiện văn hóa – du lịch nổi bật của tỉnh. Phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh đã có cuộc trao đổi với ông về các dự án và chương trình bảo vệ, phát huy giá trị di sản mà Quảng Ninh đã và đang triển khai cũng như xu hướng phát triển du lịch xanh. – Thưa ông, được biết Văn phòng UNESCO tại Việt Nam đang phối hợp với UBND tỉnh Quảng Ninh và Ban Quản lý Vịnh Hạ Long tiến hành dự án “Đánh giá sức tải Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long”, xin ông cho biết UNESCO kỳ vọng điều gì ở dự án này? + Trong 2 năm qua, UNESCO cùng với chính quyền TP Hạ Long đã tiến hành dự án đánh giá sức tải di sản và kết quả thu được rất cụ thể. Đây chính là cơ sở để chúng ta đưa ra những quyết định và bước đi tiếp theo. Sau khi thu thập và phân tích các số liệu, tại Hội thảo “Sức tải Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long và Quản trị phát triển du lịch bền vững” được tổ chức vào tháng 5 vừa qua, có ý nghĩa hết sức quan trọng. Qua đó, các chuyên gia tư vấn quốc tế đã đưa ra lời khuyên để chúng ta hài hòa các hoạt động phát triển, hoạt động du lịch với công tác bảo tồn Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, chuyển hướng tiếp cận bền vững hơn để phát triển du lịch tại đây, hạn chế du lịch đại trà và tập trung nhiều hơn vào các hoạt động du lịch bảo vệ môi trường. UNESCO hiện đang làm việc với TP Hạ Long để lên phương án điều phối khách và cách thức quản trị du lịch, ví dụ như giảm tải cho một số cảnh điểm trên Vịnh Hạ Long. Cũng phải nói thêm rằng, ở Việt Nam, Vịnh Hạ Long là di sản đầu tiên được tiến hành đánh giá sức tải. Tôi cho rằng, các bạn nên được coi là một mô hình để các địa phương khác học tập. Tại hội thảo, chúng tôi đã mời 7 đơn vị quản lý di sản trên khắp Việt Nam tham dự để họ có thể hiểu thêm về cách làm của các bạn và từ đó, chúng tôi sẽ giúp các địa phương đó tiến hành các nghiên cứu đánh giá sức tải trong tương lai.

– Ông đánh giá thế nào về các sản phẩm du lịch hiện có trên Vịnh Hạ Long và nên chăng Hạ Long cần tập trung hơn nữa vào xây dựng các sản phẩm du lịch trải nghiệm?

+ Hạ Long đã có khá nhiều hoạt động văn hóa du lịch như lễ hội Carnaval. Hạ Long cũng có những tour đi tàu ngắm cảnh nhưng tôi nghĩ sẽ thú vị hơn nữa nếu Hạ Long phát triển được các hoạt động du lịch trên đảo, du lịch thể thao. Tôi cho rằng, Hạ Long nên đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, tập trung vào các hoạt động thể thao để giữ chân du khách, khiến họ ở lại lâu hơn. Hiện tại, thời gian lưu trú của du khách còn khá ngắn. Nếu họ lưu lại lâu hơn thì không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế lớn hơn cho địa phương mà cũng thân thiện hơn với môi trường.

– Cùng với Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh đang đệ trình UNESCO xem xét, ghi danh “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử” vào danh mục Di sản thế giới. Ông đánh giá như thế nào về nỗ lực này?

+ Lần đầu tiên tôi có cơ hội đến Yên Tử là vào tháng 4 vừa rồi trong khuôn khổ Festival Áo dài Quảng Ninh 2022. Ấn tượng của tôi về Yên Tử là cảnh quan thiên nhiên rất đẹp, khung cảnh rất thanh bình, đặc biệt là vẻ đẹp của vườn tháp cổ. Tham gia Festival Áo dài với tư cách người trình diễn, tôi được mặc trên mình bộ áo dài truyền thống của Việt Nam có in logo UNESCO… Điều đó khiến tôi rất thích. Qua sự kiện trên có thể thấy các bạn đang làm rất tốt việc kết nối các giá trị di sản văn hóa vật thể với di sản văn hóa phi vật thể và đưa các giá trị di sản đến gần hơn với cuộc sống. Qua việc trình diễn áo dài ngay tại nơi đang được đệ trình UNESCO công nhận là di sản thế giới, những giá trị hiện tồn lại càng được làm cho nổi bật hơn.

Về việc lập hồ sơ trình UNESCO xem xét, ghi danh “Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử” vào danh mục Di sản thế giới, tôi cho rằng, các bạn đang đi đúng hướng. Song phải nói thêm rằng việc công nhận hay không là quyết định rất dân chủ dựa trên phiếu bầu của 21 quốc gia thành viên thuộc Ủy ban Di sản thế giới. Đây là những quốc gia đã ký kết và phê chuẩn “Công ước Di sản thế giới”. Các quốc gia thành viên sẽ đưa ra quyết định dựa trên đề xuất của Việt Nam, Cơ quan tư vấn của UNESCO. Về phần mình, tôi cho rằng Yên Tử rất có tiềm năng và các bạn đã chuẩn bị hồ sơ đệ trình rất tốt, các bạn đã làm mọi việc nên làm và cần làm.

– Cùng với câu chuyện phát triển đi đôi với bảo tồn, du lịch bền vững, du lịch xanh đang là vấn đề được đề cập đến rất nhiều trong thời gian gần đây. Theo ông, Covid-19 đã thúc đẩy sự chuyển dịch xanh trong du lịch như thế nào?

+ Covid-19 đã gây ra sự gián đoạn với ngành du lịch trên quy mô toàn cầu, khiến 90% di sản thế giới phải đóng cửa. Giờ đây chúng ta phải bắt đầu lại từ đầu, suy nghĩ về những mô hình mới. Tôi cũng cho rằng, chúng ta sẽ không thể quay trở lại trạng thái trước đây nữa mà phải phát triển các mô hình bền vững hơn, những mô hình phát triển quan tâm hơn tới sự bảo tồn thiên nhiên, các di sản và cộng đồng.

Nhu cầu của du khách đã thay đổi, họ muốn nhiều trải nghiệm hơn, những trải nghiệm nguyên bản, những câu chuyện liên quan đến điểm đến… Hướng du lịch đại trà giờ đây cũng không còn được ưa chuộng nữa. Và Quảng Ninh cũng đang hướng đến các mô hình phát triển du lịch bền vững phù hợp.

– Đại hội đồng Diễn đàn Du lịch Liên khu vực Đông Á lần thứ 17 (EATOF 17) năm 2022 diễn ra tại Quảng Ninh vào tháng 10 vừa qua có đề cập tới tăng trưởng xanh là xu hướng phát triển sau đại dịch, quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

+ Tham dự các hội nghị chuyên đề của EATOF 17, tôi nhận thấy rằng tại đây không chỉ có các chuyên gia, các hãng lữ hành mà còn có tỉnh trưởng các tỉnh thành viên, những chính trị gia, những người đưa ra quyết định. Họ đã cùng nhau thảo luận, bàn bạc, thống nhất tuyên bố chung nâng tầm EATOF từ “Diễn đàn Du lịch Liên khu vực Đông Á” thành “Liên minh Du lịch Liên khu vực Đông Á”. Tất cả đã ngồi lại với nhau với một nỗ lực rất rõ ràng, cùng hướng tới một mục tiêu chung. Vì vậy, câu chuyện hợp tác để phát triển du lịch bền vững là đang diễn ra chứ không phải là những cam kết xa vời nữa. Tôi rất kỳ vọng vào một ngành du lịch trong khu vực bền vững hơn.

Dĩ nhiên là thách thức với mỗi di sản và điểm đến là khác nhau nhưng những liên minh như EATOF sẽ giúp các thành viên chia sẻ khó khăn, gợi mở những giải pháp khả thi cho chính điểm đến, di sản của mình. Và tôi cũng cho rằng, các nước thành viên của EATOF cũng cần thúc đẩy sự phát triển của du lịch dựa trên phát huy giá trị văn hóa và quan trọng hơn là bảo tồn văn hóa, không chỉ tập trung vào tăng lượng khách mà chúng ta phải tập trung vào “du lịch chất lượng”.

– Cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn!